Jaarlijks gooien Belgen voor miljarden euro's aan elektronica weg die perfect te repareren valt. Consumenten verliezen ongeveer 12 miljard euro per jaar door producten te vervangen in plaats van ze te repareren. Gelukkig komt daar verandering in. De Europese Unie heeft nieuwe wetgeving aangenomen die jouw recht op reparatie versterkt en fabrikanten verplicht om producten langer te ondersteunen.

In dit artikel ontdek je wat het recht op reparatie precies inhoudt, welke producten onder de nieuwe regels vallen, wanneer de wetgeving van kracht wordt in België, en hoe je er als consument maximaal van kan profiteren.

Wat is het recht op reparatie?

'Recht op reparatie' is een nieuwe Europese maatregel. Het geeft consumenten het recht geeft om hun defecte producten te laten herstellen. Dit zowel tijdens als na de wettelijke garantieperiode. De richtlijn trad in werking op 30 juli 2024. Lidstaten hebben tot 31 juli 2026 de tijd om de richtlijn om te zetten in nationale wetgeving (VLEVA).

De nieuwe regels maken reparatie eenvoudiger, goedkoper en toegankelijker voor iedereen. Ze verplichten fabrikanten om producten te ontwerpen die gemakkelijker te repareren zijn, reserveonderdelen beschikbaar te stellen en transparant te zijn over reparatiekosten.

Waarom is het recht op reparatie belangrijk?

Het weggooien van repareerbare goederen heeft een enorme impact op het milieu, aangezien het leidt tot 35 miljoen ton afval per jaar in de EU. Daarnaast kost het maken van nieuwe elektronica veel meer energie dan repareren.

Bij reparatie en refurbishment van mobiele telefoons wordt geschat dat zo'n 30 procent minder CO2 uitgestoten wordt vergeleken met een nieuw toestel kopen. Als alle Europeanen hun smartphone één jaar langer zouden gebruiken, zou dat evenveel CO2-uitstoot besparen als één miljoen auto's van de weg halen voor eenzelfde periode.

Welke producten vallen onder het recht op reparatie?

Momenteel zitten we in de uitrolfase. De reparatieverplichting geldt op dit moment voor (af)wasmachines, drogers, stofzuigers, koelapparaten, beeldschermen, lasapparatuur, servers en gegevensopslagproducten, mobiele telefoons, tablets, elektrische fietsen en steps (BarentsKrans).

De Europese Commissie kan deze lijst in de toekomst uitbreiden met andere productcategorieën. Het gaat om producten waarvoor de EU al herstelbaarheidseisen heeft opgesteld, wat garandeert dat deze producten technisch ook daadwerkelijk te repareren zijn.

Hoelang moet reparatie mogelijk zijn?

De reparatieverplichting termijn verschilt per productgroep. De fabrikanten zijn wettelijk verplicht om voor elk product minstens 10 jaar reserveonderdelen te voorzien.

Wat zijn jouw rechten tijdens de garantieperiode?

Verlenging van de garantie bij reparatie

De garantieverlenging is de meest opvallende verandering. Als goederen tijdens de wettelijke garantieperiode moeten worden gerepareerd, wordt de garantie met één jaar verlengd. Hierdoor zal de consument eerder geneigd zijn om te kiezen voor herstelling in plaats van nieuwkoop.

Dit betekent dat je na een reparatie binnen de garantieperiode automatisch een jaar langer gedekt bent. Als je wasmachine na 18 maanden kapot gaat en gerepareerd wordt, krijg je dus nog 12 maanden extra garantie bovenop de resterende 6 maanden.

Recht op een leentoestel

Tijdens de reparatie van jouw toestel, heb je recht op een vervangend product om te gebruiken. Dit voorkomt dat je dagenlang of wekenlang zonder je wasmachine, stofzuiger of andere essentiële apparaten zit.

Je rechten na de garantieperiode

Een andere grote verandering is dat je rechten niet stoppen wanneer de garantie afloopt. Na de wettelijke garantieperiode van twee jaar behoud je de volgende belangrijke rechten.

Reparatieplicht van fabrikanten

Na de wettelijke garantieperiode moeten fabrikanten producten repareren tegen een redelijke prijs en binnen een redelijke termijn. Fabrikanten kunnen je dus niet meer doorverwijzen met het argument dat je product "te oud" is.

De reparatie moet binnen een redelijke termijn uitgevoerd worden, en tenzij de service gratis wordt aangeboden, moet de prijs redelijk zijn. Wat precies "redelijk" betekent, zal in de praktijk verder uitgewerkt worden.

Toegang tot reserveonderdelen

Fabrikanten zijn verplicht om reserveonderdelen beschikbaar te stellen aan zowel professionele reparateurs als consumenten, tegen een redelijke prijs. Ze mogen ook geen technische of contractuele barrières opwerpen die reparatie bemoeilijken.

Met deze barrieres wordt vooral op hardware of software geduid. Ze mogen niet verhinderen dat onafhankelijke reparateurs tweedehandse of 3D-geprinte reserveonderdelen gebruiken.

Europees reparatie-informatieformulier

Het Europees reparatie- informatieformulier is een formulier dat een consument kan aanvragen. Dit formulier moet helpen om reparatiediensten te vergelijken en beoordelen. Het doel ervan is dus om reparaties transparanter te maken.

Wanneer er dus iets kapot is aan jouw toestel, zal dit helpen met het stellen van de diagnose + zoektocht naar een reparateur vergemakkelijken. We kunnen als voorbeeld nemen 'Het licht van mij koelkast werkt niet meer'. Je zal dat kunnen vinden welk type reparatie er wordt voorgesteld, hoeveel deze kost, wie dit doet,... .

Dit formulier bevat:

• Een duidelijke beschrijving van het defect

• Het type reparatie dat wordt voorgesteld

• De totale reparatieprijs (of de berekeningsmethode met een maximumprijs)

• De verwachte wachttijd voor de reparatie

• Of er een tijdelijk vervangproduct beschikbaar is

Het Europees online reparatieplatform

Er komt een Europees onlineplatform dat de consument helpt bij de zoektocht naar lokale reparatiebedrijven, verkopers van opgeknapte goederen, kopers van defecte artikelen.

Dit platform moet uiterlijk op 31 juli 2027 operationeel zijn en zal consumenten helpen om:

• Betrouwbare reparateurs in de buurt te vinden

• Prijzen en diensten te vergelijken

• Verkopers van refurbished producten te lokaliseren

• Reparatiecafés en gemeenschapsinitiatieven te ontdekken

In de tussentijd zijn er ook alternatieve online reparatieplatformen zoals Fair-Repair marktplaats die je kunt gebruiken. Dit is een marktplaats die jou toestaat onafhankelijke reparateurs te vinden voor jouw specifieke toestel en defect.

Stimulansen voor reparatie in België

De EU-richtlijn verplicht elk land binnen de EU om minstens één maatregel te nemen om reparatie aantrekkelijker te maken. Mogelijke stimulansen zijn:

• Reparatievouchers: Kortingsbonnen om reparaties betaalbaarder te maken

• Reparatiefondsen: Financiële steun voor herstellingen

• Informatiecampagnes: Bewustmaking over de voordelen van reparatie

• BTW-verlaging: Lagere belasting op reparatiediensten

• Workshops en cursussen: Lessen over zelf repareren

België heeft reeds een kleine maatregel genomen in de implementatie van de repareerbaarheidsindex. In dit artikel kan je onze review van de huidige staat ervan nalezen.

De milieu-impact van reparatie versus nieuw kopen

Smartphones: een opvallend voorbeeld

Het maken van smartphones staat voor circa 85 tot 95 procent van de totale CO2-emissies van een toestel in een tweejarig leven. Slechts 5-15% staat in voor het gebruik gedurende 2 jaar. Dit maakt duidelijk dat herstellingen in dit geval zeker een steentje kunnen bijdragen aan het milieu.

Besparingen door reparatie

Het gebruik van een refurbished/gerepareerd apparaat heeft een significant lagere impact op het milieu dan de productie van een nieuw apparaat. In ons artikel onderzochten we wat exact het verschil tussen herstelling en nieuwkoop is voor smartphones.

De voordelen van reparatie zijn duidelijk:

• Minder grondstoffen nodig

• Lagere CO2-uitstoot

• Minder elektronisch afval

• Behoud van waardevolle materialen zoals goud, zilver en zeldzame metalen

Wat betekenen de 'recht op reparatie' veranderingen voor verkopers en webshops?

Ook als verkoper ben je belangrijk in de keten. De nieuwe regels brengen enkele verplichtingen met zich mee:

Informatieplicht

Verkopers moeten consumenten informeren over hun recht om te kiezen tussen reparatie en vervanging binnen de garantieperiode. Daarnaast moeten verkopers ook de herstelbaarheidsindex weergeven voor bepaalde productcategoriëen.

Garantieverlenging beheren

Als een consument kiest voor herstelling, moet de verkoper de wettelijke garantie met een extra jaar verlengen. Dit moet worden opgeteld bij de resterende garantietermijn op het moment van de melding.

Wettelijke garantie blijft bestaan

De tweejarige wettelijke garantie blijft volledig van kracht. Verkopers kunnen zich niet verschuilen achter de herstelplicht van fabrikanten om hun eigen garantieverplichtingen te ontlopen.

De toekomst van recht op reparatie

Het recht op reparatie is een belangrijke stap richting een circulaire economie. De komende jaren zullen we meer ontwikkelingen zien:

• Uitbreiding van productcategorieën: meer soorten apparaten zullen onder de regels vallen

• Europees kwaliteitslabel: een vrijwillig label om betrouwbare reparateurs te herkennen

• Betere repareerbaarheid: fabrikanten zullen producten modulair en toegankelijker ontwerpen

• Groei van de reparatiesector: meer werkgelegenheid in herstel en onderhoud

Conclusie: een nieuwe kans voor je kapotte spullen

Het recht op reparatie geeft consumenten in België eindelijk de tools om te kiezen voor een duurzamere levensstijl. Vanaf 2026 worden fabrikanten verplicht om producten langer te ondersteunen, worden reparaties transparanter en krijg je als consument meer zekerheid.

De voordelen zijn duidelijk: je bespaart geld, helpt het milieu en verlengt de levensduur van je kostbare bezittingen. Of je nu kiest voor een professionele reparateur, een bezoek aan een reparatiecafé of zelf aan de slag gaat - reparatie is de toekomst.

Geef je kapotte wasmachine, smartphone of stofzuiger een tweede kans. Het is goed voor je portemonnee, beter voor het milieu, en vanaf 2026 ook een wettelijk recht.

Heb je een defect apparaat dat gerepareerd moet worden? Vind een betrouwbare reparateur bij jou in de buurt via Fair-Repair.be - het Belgische platform dat consumenten verbindt met professionele herstellers voor elektronica.